इंडिगो (IndiGo) विमानसेवेतील ‘पायलट विश्रांती’ नियमांमुळे मोठा गोंधळ

 

देशातील सर्वाधिक प्रवासी वाहतूक करणाऱ्या विमानसेवेत विद्युत उडाणांचा (फ्लाइट) गोंधळ सुरू आहे. गेल्या चार दिवसांत हेच कारण बनले आहे की हजारो प्रवाशांना प्रवासात अडचणींचा सामना करावा लागला — रद्द-विलंबित फ्लाइट्स, एयरपोर्टवर गर्दी, नाट्यनिर्मिती तसेच शंभरोळखांची नुकसानभरीत किंमत.

📌 काय बदलले? नवीन पायलट “रेस्ट / काम वेळ” नियम

• हे नियम अंतर्गत, पायलट आणि फ्लाइट-क्रूला आठवड्याला ४८ तासांचा सलग विश्रांती (पूर्वी ३६ तास) आवश्यक ठरला. The New Indian Express+2India Today+2

• रात्रीच्या वेळेस (midnight ते सकाळी ००–०६:००) काम करणाऱ्या पायलटांवर निर्बंध — आतापर्यंत प्रत्येक पायलटाला आठवड्यात जास्तीत जास्त दोन रात्रीचे उतरावे लागणार आहेत (पूर्वी सहा होऊ शकत होते). India Today+2The New Indian Express+2

• रात्रीच्या फ्लाइट्ससाठी कामाचे तास देखील कडक मर्यादेत — उड्डाणासाठी अधिकाधिक १० तास. The New Indian Express+1

हे नियम (ज्यांना सामान्यतः Flight Duty Time Limitations / FDTL म्हटले जाते) सुरवातीला येत्या वर्षांसाठी लागू करण्यात आले होते, परंतु १ नोव्हेंबर २०२५ नंतर त्यांचा पूर्ण प्रभाव पडू लागला. Business Standard+2The New Indian Express+2

⚠️ कारण — नियोजन कमी, पायलट संख्या कमी & अचानक लागू झालेले बदल

• अन्य एअरलाइन्सनी हळूहळू या नियमांसाठी आपले क्रू वाढवले, पण इंडिगोने पायलट किंवा कर्मचारी वाढवण्याऐवजी — नव्याने मार्ग सुरू केले, किंवा उड्डाणांची संख्या वाढवली. त्यामुळे पायलटांचा ताण वाढला. The News Minute+2Hindustan Times+2

• त्यामुळे हवा की व्यत्यय येऊ देत — ‘कॉटेज पॅकिंग’ अवघड झाला. इंडिगोने प्राप्‍त वेळेतRoster बदलण्यात / विस्तारित क्रू व्यवस्था करण्यात यश मिळविले नाही. India Today+1

✈️ परिणामी — विमानसेवा गोंधळ, रद्द-विलंब, प्रवाशांचा त्रास

• काही ठिकाणी एकाच दिवशी ४००+ फ्लाइट्स रद्द, हजारो प्रवासी अडले. महाराष्ट्रातील, दिल्लीतील, हैदराबाद, पुणे इ. प्रमुख हवाईअड्ड्यांवर हाहाकार झाला. Navbharat Times+2Reuters+2

• काही प्रवाशांचे प्रवास खर्च ₹ 8,000–₹ 46,500 इतके वाढले, पर्यायी पर्याय नसल्याने. The Times of India+1

• विमान सेवा, बुकिंग, रिफंड व्यवस्थापन, पर्यायी प्रवास व्यवस्था — सर्वच बाबतीत कोलमडीत. The Financial Express+2Reuters+2

🏛️ राज्य व नियामकांची प्रतिक्रिया — नियमात तात्पुरती सवलत

• हे पाहता, DGCA (नागरिक उड्डयन महानिदेशालय) ने ५ डिसेंबर २०२5 रोजी तात्पुरती सवलत दिली. “व्हीकली रेस्ट” नियमांतर्गत “छुट्टी/लीव्ह” व “रेस्ट” या दोन्ही गोष्टी वेगळ्या समजण्याचा कल लागू होता; पण हे आदेश मागे घेण्यात आले आहेत. Hindustan Times+2India Today+2

• तसेच रात्रीच्या उड्डाणांवरील कट (night landings) आणि रात्री कामाचे तास मर्यादा यावर देखील सवलत देण्यात आली आहे — म्हणजे, इंडिगोसाठी काही उपाय लागू केले आहेत. The News Minute+2Business Today+2

• पण हे तात्पुरती आहेत — त्यामुळे प्रवास सुरळीत होईल की नाही, हे पुढील काही दिवसांतच स्पष्ट होणार आहे. Business Today+1

ही घटना फक्त एक “फ्लाइट रद्द” ची नाही, तर त्यामागे विमानसेवेतील नियोजन, सुरक्षा, कर्मचारी व्यवस्थापन यांचे खोल बदल आहेत. पायलट-कर्मचार्‍यांची थकवा कमी करणे हे चांगले उद्दिष्ट आहे, पण त्यासाठी संक्रमण काळात योग्य नियोजन व तयारी करणं आवश्यक — ज्यात इंडिगो अपयशी ठरली. त्यामुळे अशा प्रकारच्या संकटाची अनुभूती घेतांना, प्रवाशांनी त्यांच्या प्रवासाची बुकिंग करताना अधिक काळजी घ्यावी.

---